Şekillendirme Ve Telleme Çaşılması
 

İstenilen şekli sağlamak için ya da klasik bonsai durumuna ulaşmak için tüm bitkilere tel sarılması gerekmez. Mesela fukien çayı tel kullanılmaksızın kolaylıkla biçime sokulabilir. Acemlerin düşüncelerinin aksine, bir bonsaiye tel sarmak bitkinin küçük kalmasını sağlamak için değil daha ziyade ağacın şeklini güzelleştirmek amacı ile dalların istenilen yerde kalması için geçici bir boyut sağlamak içindir. Tel kalıcı olarak ağaç üzerinde bırakılmamalı ve düzenli olarak kontrol edilmelidir.

Tel sararken ağacın doğadaki kavislerini taklit etmeye çalışın. Sadece uğraşılan dalın çevresindeki teli burmak için basınç uygulanınca kırılması muhtemel olmayan dallar üzerinde çalıştığınızdan emin olun.

Nasıl bir tel kullanılmalı

Hâlihazırda 2 tür bonsai teli mevcuttur; bakır ve alüminyum teller. Elde edilmesi kolay, daha ucuz ve doğal olarak renksiz alüminyum tellerden(gümüşi) daha güzel bir renge sahip olmasına rağmen özellikle yeni başlayanlar için dallara uygulanması oldukça zordur ve eğer yanlış uygulanırsa –ki bu çok kolaydır – en değerli bonsainizi bir harabeye çevirebilir. Şüphesiz bakır tel gibi renklendirilmiş ve herhangi bir bonsai fidanlığından elde edilebilen alüminyum teller daha iyidir. Bakır telden daha yumuşaktır ve genellikle aynı etkiye sahiptir. Kullanacağınız telin uzunluğu, üzerinde çalışacağınız dalın boyutuna bağlıdır ve çoğu kesimde sizin tarafınızdan belirlenebilir, ayrıca dalın şeklini ne ölçüde değiştireceğiniz ve bitki türünün mukavemetine de bağlıdır. Değişik uzunluklarda telleri edinip bahçenizdeki diğer budanmış dallarda denemelisiniz. Her zaman telinizi toplayıp (bir bonsai ise çok dikkatli olmalısınız) düzleştirip tekrar kullanabilirsiniz. Kalem kalınlığındaki dallar için yaklaşık 2 mm kalınlığında teller tavsiye ediyorum. Daha ince tel kullanımı durumlarında çok dikkatli olmanızı her an ağacın genişlemesi yüzünden del gövde içine nüfus edebilir. Bu tür ince tel kullanımında gözünüzü ağcınızın üzerinden ayırmamanızı tavsiye ederim.

Tel sarma

Tel sararken kullanılacak en güvenli yöntem iki elimizle dalı kavrayıp (mengenenin görünümünden farklı değil) teli dal çevresinde yavaşça takip ederek –gövdeye zarar vermediğimizden emin olarak uygulamaktır. İstediğiniz şekli elde etmek için önce teli sarın ve daha sonra dalı eğmek(tel ve mengene metodu ile mümkün olan) için endişe edin. Yapraklara ya da eğer güzdeyseniz filizlere dikkat edin. En iyisi teli bir yere tutturmaktır çünkü yoksa dalı yeniden bükebilir. Bu teli toprağa gömük daha sonra gövdeden geçirerek uygulayacağımız dala kadar uzatmak ya da başka bir dala sabitlemek suretiyle yapılabilir. Bazen kalın bir dalı, gövdeyi eğmek için büyük çaplı bir tel kullanmak zor olduğunda ya da doğru çaptaki tele sahip olmadığınızda telleri ikileyebilirsiniz ve dalı iki kez sarabilirsiniz.

Tel sarmadan önce sulama yapacağınız günü bulunduğunuz yerin hava sıcaklığına göre bir veya iki gün erteleyin. Böylece ağacın içindeki su seviyesi azalacak, buna bağlı olarak dalın ve gövdenin kırılganlığı azalacaktır. Bu sayede daha rahat bir şekilde dallarda ve gövdede eğme ve bükme işlemi yapabileceksiniz. Telleme işlemden sonraki iki hafta ağacınızı gölgede bırakın ve sulamalarınızı yine mevsime göre bir iki gün geciktirin. Özellikle ağaçlarınızı gelişme döneminde ( ilkbahar ve yaz ) aylarında telin bonsai kabuğunun içine doğru keserek ilerlemesine karşın her bir kaç haftada bir kontrol edin. Hasarın ciddiyetine bağlı olarak telin verdiği zararın oluşumu yıllar alabilir. Geniş gelişim ataklarından dolayı yaprak döken ağaçlar tel hasarına özellikle açıktır.

Budama

Yaprak döken bitkilerin budanması ve elle alınması bonsainin önemli bir unsurudur. Bu ağacın güzel görünümü için elzem olan; bitkiye güzel bir şekil verme ve hoşa giden bir taslak oluşturma yoludur. Çoğu insan bunun nasıl yapılacağını uyguladıkları tekniğin ardındaki büyüme prensiplerini idrak etmeksizin ezbere öğrenirler..

Bonsaide budama; biçimi korumak, biçimi elde etmek için veya sürgün gelişimini sağlamak için yapılır. Ancak yapılacak budama için fidanın türü, yapılacak budamanın şekli ve bunlara göre mevsimleri iyi ayarlamak şarttır. Genelde sürgünler büyüme mevsiminde budanırken, odunsu gövdeler sonbahar veya ilkbahara girmeden budanır.

Bonsaide budamanın şekli budanacak dal veya sürgüne göre değişir.

Elle uç alarak budamak; elle uç alma (çimdik alım) dediğimizde sürgünlerin oluşumundan bahsediyoruzdur.  Bu işlem sayesinde dalları kısaltır ve tepede oluşan hızlı gelişimi kırarak gerideki filizlerin gelişmesini serbest bırakır. Tepe filizde yapılan bu işlem sayesinde oksin isimli hormonun bu uçta yok ederek filizi sürmekten alıkoyulmuş oluruz. Bu sayede, dalın gerisinde kalan gözlerdeki filizler açmaya hazırdır.

İğne yapraklı her dem yeşil ağaçlardan yapılacak bonsailerde öncelikli budama şekli elle uç almadır. Bu tür ağaçlarda iğne yaprakların uç alımı sayesinde  sürgünleri arttırır ve çoğalan sürgünler sayesinde de dilediğimiz dal oluşumunu sağlamaya daha çok yaklaşırız. Ayrıca uç alımı sayesinde, makasla budama yüzünden oluşacak çirkin görüntülerin de önüne geçmiş oluruz. Burada yapılması gereken yeni büyümeye başlayan yaprakları baş parmak ve işaret parmağı arasına alarak bükerek koparmaktır. Kalın dallarda budama makasıyla yapılan budamalarda, geride oluşan yaprak yapısının hemen önünden budama yapılmalıdır. Böylece o bölgede oluşan sürgün sayesinde makas izi kapanır.